Ali Kanal ve Dilay Koçoğulları’nın birlikteliğiyle ortaya çıkan Tissue_Lab, araştırmalarına konu edindikleri mekânın bulunduğu bölgeye ait biyolojik çeşitliliği ve biyomun izlerini sürerken yeni keşif alanları açmayı hedefliyor. Multimedya sanatçısı Ali Kanal aynı zamanda 2016’dan beri İzmir’in önemli sanat mekânlarından biri olan Darağaç kolektifinin de kurucularından biri. Bio-Art sanatçısı Dilay Koçoğulları ise Türkiye’de bu alanda üretim yapan nadir sanatçılardan. Kendi söylemleriyle Ali Kanal’ın terkedilmiş yapılardan topladığı buluntu nesnelerle oluşturduğu keşfe dayalı üretim pratiği ve Dilay Koçoğulları’nın mikro/makro kozmos ilişkisine dayanan laboratuvar ortamında elde ettiği mikroskobik incelemelerden oluşan deneysel üretim pratiğinin birbirine eklemlenmesiyle araştırma süreci şekilleniyor. İkilinin Tissue_Lab projesine eşlik eden “Tissue_Lab 2.0” adlı sergi 7 Mayıs’ta Hayy Açık Alan’da izleyiciyle buluştu. Sergi 24 Mayıs’a kadar ziyaretçilerini ağırlamaya devam edecek.
Ali ve Dilay, hem biyolojik olarak hem de bölgenin tarihsel ve kültürel yapısıyla ilgili araştırma yapıyorlar. Bu da sanatçılara bölgenin sosyo-kültürel yapısıyla ilgili bilgiler veriyor. Mekânı ve bölgeyi incelemek o mekânı daha iyi anlamaya olanak sağlıyor. Gözle görülemeyen, mikro ölçekteki araştırma mekânında keşfedilen türler, mekânı yeniden tanımlayan bir bakış açısını ortaya çıkarıyor. İnsanın kendini üstün varlık olarak tanımladığı yaklaşımdan uzaklaşarak etrafında bulunan ancak fark edemediği türlerin varlığını ve insanı oluşturan bir parça olarak yaşadığı bölgede bulunan biyomu görünür kılıyor.
Tissue_Lab’ın ilk sergisi 13 Şubat’ta Darağaç mahallesinde gerçekleşmişti. Sergi mekânı olarak yıkımı gerçekleşecek bir evi tercih eden Ali ve Dilay, bu evin bir odasını ve mutfağını laboratuvar alanına dönüştürdüler. Bu sergi izleyiciye Ali Kanal’ın doku yüzeyi çalışmasıyla ilk karşılaşmasının ardından interaktif olarak doku incelemesi yapabilme imkânı veriyordu. İzleyiciler laboratuvar alanında ise bulunduğu bölge hakkında makro-mikro boyutta bilgiler edinme imkânı buluyordu.[1]
Darağaç’ta gerçekleşen ilk proje sergisinin ardından sanatçılar “Tissue_Lab 2.0” ile bu kez İzmir’in Kemeraltı semtinde yer alan Hayy Açık Alan’da yeni keşiflere odaklanıyor. Hayy’ın yer aldığı Piyaleoğlu Hanı ve çevresini araştırma merkezine alan çalışma süreci buluntu fotoğraflar, nesneler, bakteri örnekleri, kazıntılar ve bölgeye ait biyomun keşfiyle şekilleniyor. Ali Kanal’ın buluntu nesneleri ile Dilay Koçoğulları’nın biyolojik verilerinin yaratıcı iş birliği, mekânda yaşamış olabilecek bir kadının hikâyesini ortaya çıkarıyor.
Sonuç odaklı olmayan, sürece dair bir çalışma gerçekleştiren sanatçılar için Hayy’da durum biraz değişmiş. Hayy’ın ve Piyaleoğlu Hanı’nın tarihi, kendi içinde barındırdığı hikâyesiyle projeyi şekillendiren etkenler olmuş. Belleği olan bir bölgede araştırma sürecini yürütmek sanatçıları geçmişe yönlendirmiş. 18. yüzyılda inşa edildiği düşünülen han; otel, yük arabalarının kullandığı otogar gibi pek çok amaçla kullanılmış. Şimdilerde ise seramik, minyatür atölyesi ve zanaatkar esnafların olduğu bir yer.
Sergi ziyareti mekânın ikinci katından başlıyor. Petri kabının içine agar agar ve çevreden alınmış örneklerle birlikte yerleştirilmiş buluntu fotoğraflar kim olduğu bilinmeyen bir kadına ait. “Kim Olduklarını Hatırlamıyorum” isimli eserde, yıpranmış siyah beyaz bu fotoğraflar mikroorganizmalar ve nemle birlikte yaşamaya devam ederken farklı görünüme ve renklere dönüşebiliyor. Gizemli kadın karakter yaratılan kurguyla mekânın her yerine dağılmış. Duvarlarda bu kadına ait olabilecek kelimeleri ve yine ona ait olabilecek buluntu nesneleri görüyoruz. Anonim kadının gerçekliği neredeyse hayatımda yer ediniyor. “Kaybettiğim Yüzüğümü Burada Buldum” isimli çalışmada, anahtar, gözlük, takı gibi nesneler kabın içerisinde parafin kullanımıyla zamansızlaşırken kadının karakterini oluşturan detaylar hem sanatçılar hem de izleyicilerle birlikte oluşuyor. Ancak fotoğraflar da nesneler de kendini çok belli etmiyor, böylece anonim dil korunuyor.
Mekândaki her adımda hikâye de sizinle birlikte ilerliyor…
Farklı kadınlardan toplanmış cümlelerin olduğu cam kitap “Bazı Günler Yazamadım”, buluntu kelimeler ve cümlelerden oluşan bir günlük gibi. Harflerin içindeki mikroorganizma oluşumlarıyla meydana gelen kitap renk ve yoğunluklarıyla dönüşmeye devam ediyor.
İzleyici üst katta araştırmada elde edilen çalışmaları gördükten sonra ikinci kısıma, laboratuvar ortamının bulunduğu interaktif bir alana geçiyor. Burada buluntu röntgen filmleri izleyicinin anonim kadına dair fizyolojik tanımlamalar yapmasını mümkün kılıyor. Kurgulanan kadına dair çıkarımlar izleyicinin röntgen filmlere müdahalesiyle şekilleniyor. Ardından mikroskobun bulunduğu alanda sanatçıların Piyaleoğlu Hanı içerisinden buldukları dokularla izleyiciye inceleme alanı sunuluyor. Mekândan ve hanın içerisinden elde edilen yüzey kazımaları, yosun, yemek artığı, ebe gümeci gibi kalıntıların yanı sıra buluntu nesneler de mikroskop altında incelenirken sergi, izleyiciyi de bir gözlemci olarak araştırma sürecine dahil ediyor.
“Tissue_Lab 2.0” bölgeye ait buluntu dokularla keşfe dayalı araştırma sürecinin yanı sıra Hayy Açık Alan’a ve Piyaleoğlu Hanı’na özgün hikayesiyle olasılıkları davet ediyor. Sanatsal ve bilimsel süreçlerin birleşimiyle bütünleşen anlam parçaları sanatçı-izleyici işbirliği sonucunda gelişmeye devam ediyor. Ali Kanal ve Dilay Koçoğulları’nın birlikteliğindeki araştırma sürecine eşlik eden “Tissue_Lab 2.0” adlı sergi 24 Mayıs’a kadar ziyaret edilebilir.
[1] Atay, Ilgın. (2022). Biyolojik Tabanlı Bir Arkeolji Alanı: Tissue_Lab, 15 Mayıs 2022 tarihinde https://www.artfulliving.com.tr/sanat/biyolojik-tabanli-bir-arkeoloji-alani-tissue_lab-i-24970 adresinden erişildi.
