2025 Mart– 2026 Nisan tarihleri arasında gerçekleşecek olan VAHA programının üçüncü dönemi başvurulara açıldı! Türkiye ve diğer Avrupa Konseyi (CoE) ülkeleri ile Kosova’daki kültür, sanat ve sivil toplum aktörlerini, hem yerel hem de ulusötesi kültür ve sanat programlarını ve etkinliklerini yerel ortaklarıyla iş birliği içinde geliştirip uygulamak üzere “hub” olarak başvurmaya davet ediyoruz.
Başvuru son tarihi: 2 Şubat 2025, Pazar (23:59 CET)
VAHA programı ve başvuru şartları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki çağrı metnini ve hem Türkçe hem de İngilizce erişebileceğiniz Sıkça Sorulan Sorular (SSS) bölümünü inceleyebilirsiniz.
Daha fazla bilgi için bize contact@vahahubs.org adresinden ulaşabilirsiniz.
Başvuru yapmak için hub ortaklarınızla birlikte başvuru formunu doldurup Bütçe ve Faaliyet Planı dosyası ile birlikte yüklemeniz yeterli. Başvuru sahiplerine 3 Mart 2025 tarihinden itibaren e-posta ile sonuçları bildireceğiz.
Dayanışmayla,
VAHA Ekibi
Ortak Alanları Geri Kazanmak
VAHA, Türkiye ve geniş Avrupa bölgesindeki kentlerde çalışmalarıyla kamusal tartışma ve diyalog alanları açan bağımsız kültür ve sanat mekânlarını desteklemek için tasarlanmış bir programdır. Zorlu ve baskıcı koşullar altında kültürel ve sanatsal faaliyetleriyle kamusal alanlar yaratan inisiyatifleri biraraya getirmek, karşılaşma alanlarını ve eleştirel düşünceyi çoğaltmak ve ulusötesi dayanışmayı desteklemeyi amaçlar. 2020’deki başlangıcından bu yana VAHA, otoriter yönetimlerin yükselişi, sosyo-politik çalkantılar, savaşlar ve bölgesel çatışmalar, pandemi, felaketler ve azalan kaynakların yanı sıra demokratik normlar, politik özgürlükler ve sanatsal ifade alanındaki büyük zorluklarla, sürekli dönüşen bir jeopolitik ortamda ilerledi. “Dayanışma İçinde Kültür ve Sanatla Ortak Alanları Geri Kazanmak” başlıklı yeni dönem, hem önceki dönemde ele alınan çoklu krizlere bir direnç noktası oluşturmak hem de Türkiye ve Avrupa’daki kültürel aktörlerle beraber ortak zorluklara karşı proaktif bir cevap aramak üzere yola çıkıyor.
Son dönemde, Avrupa genelinde aşırı sağ hareketlerin yükselişi, VAHA’nın faaliyet gösterdiği kültürel ve politik ortamı şekillendiren önemli bir etken haline geldi. Sanatsal özgürlüklerin bir süredir baskı altında olduğu otoriter rejimler altındaki kültürel aktörler, çalışmaları üzerindeki baskılarla başa çıkmak için uzun zamandır stratejiler geliştiriyor. Ancak son seçimler ve diğer siyasi gelişmeler, bağımsız kültürel oluşumların karşı karşıya olduğu tehditlerin Avrupa genelinde de yayıldığını gösteriyor. Bu durum, sanat ve kültüre ayrılan kaynakların azalması, sansürün artması ve özellikle, ırkçılığa, toplumsal cinsiyetçiliğe ve heteronormativiteye karşı mücadele eden kültür kurumlarının üzerindeki baskının artmasına yol açıyor.
Buna paralel olarak, toplumsal bölünmeler ve siyasi kutuplaşma derinleşiyor, farklı toplulukların bir arada yaşama olasılıklarını azaltıyor ve toplumsal şiddet olaylarını artırıyor. Toplumsal parçalanmayı ve çatışmayı önlemek için neler yapılabilir? Artan korku ve kaygıya nasıl karşı konulabilir? Ortak alanları korumanın, sanat ile kültürün yaratıcı gücünü kullanarak hem toplum içindeki hem de sınırlar arasındaki kamusal diyaloğun onarılmasının gerekliliği her yıl giderek artıyor.
VAHA, tıpkı yer altı sularının beslediği “çöldeki verimli topraklar” gibi zorlu koşullar altında topluluklarını besleyip destekleyerek hayati çalışmalar yürüten kurum ve inisiyatifleri güçlendirmeyi hedefler
Dayanışma İçinde Kültür ve Sanat
Ukrayna’nın işgali, Gazze üzerindeki savaş ve Batı Şeria’nın süregelen işgal, Suriye’deki kritik gelişmeler, Avrupa Parlamentosu seçimleri ve Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri gibi gündemler küresel jeopolitik dengeleri büyük ölçüde etkileyen olaylar. Bu krizler, politik, sosyal ve kültürel mücadelelerin birbirine ne kadar bağlı olduğunu ve kültür alanındaki aktörlerin ulusötesi işbirliği ile kolektif aksiyon alınması gerekliliğinin altını çiziyor. Ancak, Avrupa Birliği (AB) içerisindeki ve dışındaki aktörler arasındaki karşılıklı ilişki giderek zorlaşıyor. Son yıllarda AB vize politikalarının daha da sıkılaşması ve hatta bazı üye ülkelerin ulusal sınır kontrollerini genişletmesi, kültür aktörlerini izole ederek bulundukları ülkede içeriden gelen baskılara daha açık hale getiriyor.
Bu bağlamda, VAHA programının, sınır ötesi dayanışma ile ortak alanları geri kazanma misyonu, hareketlilik özgürlüğü ile ifade özgürlüğü gibi temel hakları teşvik etme amacı daha da aciliyet kazanıyor. Alternatif anlatılara, eleştirel ve yaratıcı düşünceyi teşvik eden söylemlerin dolaşımını sağlayan ve kolektif dayanışmayı güçlendiren pratiklere duyulan ihtiyaç giderek artıyor. Kültürün en önemli katkısı, “radikal hayal gücünü” harekete geçirmektir—unutulmuş olanı hatırlatmak, silinmiş olanı görünür kılmak ve düşünülemez olanı hayal etmek. Sanat ve kültür, ortak alanları ve müşterekleri canlandırarak, mevcut durumu aşacak alternatifler hayal etmemizi sağlayarak ve dönüşüm ihtimali için umudumuzu tazeleyerek bizlere yol gösterebilir.
Bu çerçevede, VAHA I ve VAHA II’nin deneyimlerinden süzülerek VAHA üçüncü dönemi, Türkiye ve Avrupa genelindeki kültür aktörleri arasında bir dayanışma ağı kurmayı amaçlıyor. Program, kaynak kesintileri, sansür ve yasalara aykırı politik baskılar gibi sorunlarla mücadele eden kültürel kurumlara ve inisiyatiflere stratejik destek ve kaynak sağlamaya devam ediyor. Yerel ve ulusötesi işbirlikleri, öğrenme ve hareketlilik fırsatları ile dinamik kamusal programlama aracılığıyla VAHA III, baskı ve ayrımcılığa karşı direnişi desteklerken, geniş Avrupa bölgesindeki farklı sesleri ve perspektifleri yansıtan canlı ve kapsayıcı bir kültürel ortamı teşvik etmeyi sürdürüyor.
Édouard Glissant’ın bir zamanlar dediği gibi; “Devletler çatışma halindeyken kültürler paylaşılabilir. Bir devletin sınırları kavranabilir, ancak bir kültürün sınırları kavranamaz.” Bu nedenle, kolektiflik, dayanışma ve sınır tanımayan kültürlere olan inancımızla, sizi bu zor zamanlarda VAHA çemberine katılmaya davet ediyoruz. Gelin, mevcut politikaların ve onların şiddeti körükleyen gerçekliklerinin sınırlarını nasıl aşabileceğimizi ve yerine neler inşa edebileceğimizi birlikte hayal edelim. Belki bugünün akışını hemen değiştiremeyiz, ancak ortak geleceğimiz için çalışmaktan, değişim zeminini, yavaş ama kararlı bir şekilde, inşa etmekten de vazgeçemeyiz.
Tekrar Glissant’a kulak verirsek : “Hiçbir hayal gücü gerçek yoksulluğu önleyemez, hiçbir hayal gücü gerçek baskıya karşı duramaz ya da bedeni veya ruhu ile baskıya direnenleri hayatta tutamaz. Ancak hayal gücü zihinleri değiştirir, her ne kadar bu değişim yavaş yavaş olsa da. ” (The Poetics of Relation).
Kimler Başvurabilir ve Nasıl?
VAHA III’ün ilk çağrısı, 46 Avrupa Konseyi üye ülkesinde (CoE) ve Kosova’da faaliyet gösteren, kamusal kültür ve sanat programlamaları yapan kurumların başvurularına açıktır. Bu çağrı aracılığıyla, yerel faaliyet programlarına başlamak üzere 8 VAHA hub’ı (4’ü Türkiye’den ve 4’ü diğer CoE ülkeleri ile Kosova’dan) seçilecektir.
Başvuru için iki veya üç farklı kurum biraraya gelerek bir “hub” oluşturur. Hub ortakları, en az birinin resmî olarak kâr amacı gütmeyen bir kurum olması koşuluyla farklı yapıda, farklı profilde, farklı alanlardan kültür mekânları, sanat inisiyatifleri ve sivil toplum örgütlerinden oluşabilir. .
Aynı kentten veya komşu kentlerden bulacağınız ortaklarla bir coğrafi hub veya aynı çalışma alanını paylaştığınız ortaklarla bir tematik hub oluşturabilirsiniz.
Hub ortakları, kolektifler, sanat mekânları, kültür evleri, edebiyat evleri, kitabevleri, yerel yönetimlerin kültür mekânları, kamu kütüphaneleri, sivil toplum kuruluşları, sosyal girişimler gibi çeşitli yapılardan oluşabilir. (Belediyeler veya kamu kültür kurumlarıyla iş birliği içinde hub oluşturulması teşvik edilmektedir ancak zorunlu değildir.)
Başvuru koşulları ve ek sorular için İngilizce veya Türkçe SSS bölümüne başvurabilirsiniz. Başvuru formuna buradan ulaşabilirsiniz.
Hub’lar belirlenip çalışmalarına başladıktan bir süre sonra 2025 yazında, ulusötesi işbirliklerini teşvik etmek için Türkiye’den, diğer CoE ülkelerinden ve Kosova’dan kültür ve sanat kurumlarına yönelik ikinci bir açık çağrı daha yapılacak. Bu çağrı kapsamında seçilen kurumlar, Eylül 2025’te gerçekleştirilecek Ulusötesi Ağ Kurma Toplantısı’na davet edilecek. Bu toplantının ardından, yeni kurumlar ve mevcut hub’lar, ortak etkinlikleri için Ulusötesi Ortaklık Hibesine başvurabilecekler. Ulusötesi aşama hakkında daha fazla bilgi için SSS bölümünü bakabilirsiniz.
VAHA III Katılımcılarını Neler Bekliyor?
Seçilen 8 hub, yerel kültürel ve sanatsal faaliyetlerine başlayacak. Programın ilerleyen aşamalarında, ikinci açık çağrı yoluyla seçilecek kurumlarla ulusötesi iş birlikleri kurma fırsatını elde edecekler. Bu süreçte, birbirlerini ziyaret etme, birbirlerinin etkinliklerine katılma ve ortak kültürel programlar geliştirme olanakları olacak.
VAHA III kapsamında hub’lara şu destekler sağlanacak:
- Yerel Faaliyet Hibesi: Yerel kültürel etkinlikler düzenlemek için hub başına 12.000 EUR.
- Ulusötesi ağ kurma toplantısı: Bu toplantıya katılım, ulusötesi iş birliklerini geliştirme fırsatı sağlayacak. VAHA hub’ları, VAHA ulusötesi ağlarından seçilen kurumlarla bir araya gelecek. Toplantıya, 8’i Türkiye’den, 8’i diğer CoE ülkeleri ve Kosova’dan olmak üzere toplamda 16 yeni kurum davet edilecek.
- Öğrenme ve hareketlilik hibeleri: Katılımcıların bilgi ve deneyimlerini geliştiren eğitim veya networking ziyaretleri için, VAHA network’ü içerisindeki başka kurumları ziyaret etmek için veya zorlu koşullarda çalışanların ara vererek toparlanmak amacıyla yapacağı seyahatler için kullanabileceği kurum başına 2.000 EUR. (max. 20 kuruma) . Başvurular program koordinasyon ekibi tarafından değerlendirilmesine dayalı bir seçim süreci uygulanacak ve sınırlı fon nedeniyle başvurular geliş sırasına göre öncelik verilecek değerlendirilecek. .
- Ulusötesi Ortaklık Hibesi: Hub’lar ve ulusötesi ortakları arasında gerçekleşecek ortak kültürel programlama faaliyetleri ve etkinlikler için ortaklık başına 8.000 EUR .
- Kamusal Etkinlikler: VAHA koordinasyon ekibi tarafından VAHA hub’larıyla iş birliği içinde Türkiye’de ve Almanya’da iki kamusal etkinlik düzenlenecek. Bu etkinlikler, VAHA kapsamında gerçekleşen sanatsal ve kültürel üretimlerden yola çıkarak toplumsal ve politik kutuplaşmayı irdeleyen eleştirel tartışmalara alan açacak.
- Katılımcılar, VAHA Network’üne dahil olmanın yanı sıra iac Berlin – Bosch Alumni Network ve Stiftung Mercator Alumni Network gibi program sonrasında da faydalanabilecekleri geniş olanaklar sunan ağlara katılmaya hak kazanır.
VAHA, Anadolu Kültür ve zusa ortak girişimi olup, Stiftung Mercator ve European Cultural Foundation tarafından finanse edilmektedir.
